Ons voedselsysteem loopt zowel economisch, sociaal als ecologisch vast. Met een toenemende wereldbevolking en gelijkblijvende consumptiepatronen zal ons huidige voedselsysteem niet langer voedselzekerheid blijven bieden. Kortom, werk aan de winkel voor de voedingsindustrie, waarbij keteninnovatie een  doorslaggevende factor zal worden. Het wordt schaken op 6 borden tegelijk.

Tijdens de meest recente editie van Gamechangerz in Food, een platform van Gwynt en GfK, is uitvoerig stil gestaan bij de uitdagingen die gepaard gaan met een voedselsysteem in transitie. Per saldo liggen er een aantal concrete opdrachten om te komen tot een duurzaam en hoge kwaliteit voedselsysteem en een integrale ketenaanpak, zie afbeelding hieronder:

Dit soort systeemveranderingen gaan echter niet zonder slag of stoot. Het zal in de praktijk een evolutie zijn met tussentijdse sprints en tegenslagen. De afgelopen jaren hebben we bijvoorbeeld de invloed van energieprijzen op de keten gezien, maar ook de impact van CO2 uitstoot of waterverbruik zullen in de toekomst kritische randvoorwaarden binnen verdienmodellen worden.

Transparantie en true pricing

Indirect worden zo de knelpunten van ons huidige voedselsysteem steeds explicieter in prijzen en beschikbaarheid. Deze transparantie in de keten is nodig om te komen tot een duurzaam en eerlijk systeem. Een treffend voorbeeld is dat Albert Heijn net recentelijk ook de eerste stappen heeft gezet met true pricing en daarmee inzichtelijk maakt wat de werkelijke impact van een product is.

Veeteelt en kweekvlees

Het valt ook op dat oplossingen veelal meerdere doelen dienen. Zo ligt de waarde van de proteïne transitie niet alleen in het klimaat, maar ook bijvoorbeeld gezondheid en de ethiek rondom veeteelt. Er wordt veel geëxperimenteerd met kweekvlees, met pioniers als . Hoewel het proces tot goedkeuring in de meeste landen nog loopt, biedt deze technologie mogelijkheden om grote stappen te zetten in de vermindering van impact op klimaat, uitstoot, water- en landgebruik.

Impact van wetgeving

De snelheid van vrijgave is ook meteen illustratief van de grote impact die wet- en regelgeving op innovatie heeft. De bekende dossiers op het gebied van stikstof, suiker en zoutconvenant stellen beperkingen aan innovatie, ten bate van een beter milieu en gezondheid. Zo ook het afwijzen van het voorstel om btw op groenten en fruit te verlagen tekent de invloed van de overheid. Ondertussen is het nieuwe beleid van de EU voor CRISPR-Cas een interessante stap. Dit geeft de mogelijkheid om zeer specifiek DNA structuur te kunnen aanpassen, zodat er ruimte wordt gegeven om de onbekende eigenschappen van groenten en fruit te ontdekken.

Versnelling innovatie nodig

Een verdere versnelling van innovatie is in ieder geval heel hard nodig om tot volgende doorbraken te komen. Innovatie op puur bedrijfseconomische motieven blijft relevant, maar juist nieuwe wet- en regelgeving zal de lat hoger leggen. Dat de behoefte aan productontwikkelaars groot blijft is dan ook niet verrassend, zo ook te zien in de groei van het aantal ontwikkelcentra.

Meer innovatiekracht betekent niet meteen betere innovaties. De echte doorbraak zal met name liggen in de wijze van innoveren. Waar nu nog veelal het accent ligt op het bestaande portfolio, moet innovatie vanuit een meer integraal perspectief gestimuleerd moeten worden. Het effect zal daarbij ook zijn dat echte doorbraken steeds dieper in de voedselketen worden gevonden.

Integrale ketenaanpak

Dit vraagt een zekere regie maar ook kwetsbaarheid. De ketenpartners moeten gaan investeren in collectieve innovatie of een integrale ketenaanpak. Productmanagers zullen de stap moeten maken om niet alleen afdelingen multidisciplinair te laten werken, ook externe partners zullen onderdeel zijn van het  team. Met elkaar scherp krijgen wat de totale impact is van de keten en op basis van een goede materialiteitenanalyse innoveren op de thema’s met het grootste verbeterpotentieel. Doe je dit niet dan blijven oplossingen suboptimaal of werk je elkaar in het slechtste geval tegen.

Rol van ingrediëntenleveranciers

Onze ervaring leert dat binnen de foodketen een belangrijke regisseursrol ligt voor retailers, terwijl de significante verbeteringen in veel gevallen te realiseren zijn door slimme innovatie met de agrarische en ingrediënten sector. De transitie naar mainstream plantaardige zuivel is immers een lange weg als je niet nadenkt over Nieuw wetenschapspark moet innovatie voeding en gezondheid stimuleren het perspectief van de zuivelsector. Goed om overigens te beseffen dat de food ingredients sector een zeer essentiële rol heeft in de voedseltransitie. De essentie van producten ligt immers in de grondstoffen waaruit het bestaat en juist deze sector is in staat om van primaire grondstoffen nieuwe ingrediënten te ontwikkelen en hiermee de positieve impact van de totale keten te vergroten.

Lastig: hoe nu verder?

In de toch al onrustige periode waarin veel foodbedrijven momenteel beslissingen moeten nemen, maakt de verandering van het voedselsysteem een lastig thema. Wat wordt mijn rol in de toekomst? Welke competenties moet ik hier als bedrijf voor ontwikkelen? Hoe krijg ik alle stakeholders hierin mee? En wat is de juiste route om vanuit huidige bedrijfsvoering te ontwikkelen naar duurzame verdienmodellen?

Directies van foodbedrijven zullen elkaar de komende jaren in ieder geval nadrukkelijk op moeten gaan zoeken. Deze systeemverandering doe je niet individueel maar als keten. Door te investeren in kennis, technologie en cultuur, ben je als bedrijf in staat zelf regie te houden en dor te bouwen aan toekomstbestendigheid.

Artikel VMT

Auteurs: Pim Pilon, Senior Business Associate bij Gwynt en Bas van Eekelen, Partner bij Gwynt

Foto: Freepik